کد مطلب:35386 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:248

عبدالعظیم بن عبدا لله علوی حسنی از محدثان، مفسران و راویان معتمد و موثق و از چهره های برجسته تاریخ شیعه است. او در پی تعقیب ستمگر زمان به ری وارد می شود و پس از مدتی زندگی در اختفأ و ارتباط با برخی از شیعیان و گسترش افكار و اندیشه و بهره گیری كسانی از شیعیان از وی، در همان دیار در می گذرد و به خاك سپرده می شود.[1] حضرت عبدالعظیم آثاری رقم زده است. نجاشی كه به تفصیل از وی یاد كرده است، در آغاز گزارش احوال وی نوشته است:

«عبدالعظیم بن عبدالله... له كتاب خطب امیرالمؤمنین (ع)».[2].

محقق متتبع حضرت آقای عطاردی كه كتابی مفرد و مستند و سودمندی درباره ی «عبدالعظیم» نگاشته و روایات منقول از وی را گردآورده است، درباره این كتاب وی نوشته است:

عبدالعظیم حسنی كتابی درباره خطبه های امیرالمؤمنین نوشته بود. در اخبار او دو حدیث از امیرالمؤمنین (ع) دیده می شود كه یكی از آنها حدیث معروفی است كه آن حضرت با شریح قاضی در مورد منزلی كه خریده بود، گفتگو می كند. این خطبه اكنون در نهج البلاغه نیز موجود است و با خطبه ای كه از طریق عبدالعظیم نقل شده است فرقی ندارد.[3] ولیكن خطبه ی دوم كه در امالی شیخ از عبدالعظیم روایت شده و موضوع آن

[صفحه 12]

در مذمت دنیای فانی و عدم اعتنا به لذت این جهان است، جز در این طریق در طریق دیگر مشاهده نمی شود و در نهج البلاغه نیز این خطبه ذكر نگردیده است. این خطبه را نیز حضرت عبدالعظیم از شریح قاضی روایت كرده است.[4].

درباره ی زندگانی این محدث جلیل القدر با اینكه از كهن ترین روزگاران نگاشته هایی رقم خورده است، اما چندان آگاهیهای تفصیلی در اختیار نیست.[5].

صفحه 12.

1. از تاریخ ولادت و در گذشت وی به گونه ی دقیق در منابع شرح حال نگاری و رجالی سخن نرفته است. محقق فقید و ژرف نگر حسین كریمان نوشته اند: «حضرت عبدالعظیم... ظاهراً به فرمان حضرت امام علی النقی (ع) در دوره ی خلافت المعتز بالله از سامره از راه طبرستان به ری هجرت كرده اند، و در حدود سال دویست و پنجاه، چند سالی پس از شهادت حضرت امام علی النقی روی در نقاب خاك كشیدند... (ری باستان، ج1، ص384).
2. رجال النجاشی، ص247.
3. الأمالی للشیخ الصدوق، ص388؛ نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، ص364؛ بحارالانوار، ج77، ص277.
4. عبدالعظیم الحسنی: حیاته و مسنده، ص171، به نقل از امالی ابن الشیخ، ص55.
5. محقق بزرگ روانشاد حسین كریمان نوشته اند: «گویا درست ترین ترجمه احوالی كه از وی به دست است همان است كه به صاحب ابن عباد منسوب است». آنگاه وی بخشی از این رساله را آورده است. (ری باستان، ج1، ص385) بنگرید به: ری باستان، ج1، ص395 -384؛ عبدالعظیم الحسنی: حیاته و مسنده، عزیزالله عطاردی؛ جنّة النعیم فی أحوال سیدنا الشریف عبدالعظیم، ملامجد اسماعیل فدائی. حضرت آقای استادی با تتبعی شایسته تمام منابع شرح حال حضرت عبدالعظیم را بر اساس تاریخ گزارش كرده است. ر.ك: مجله نور علم، ش51 -50، ص263 -317. یادآوری می كنم كه آقای استادی رساله ی كوتاه صاحب بن عباد را در ضمن این بحث آورده است.